ആർഷം

ആകര്‍ണ പൂര്‍ണ ധന്വാനൗ രക്ഷേതാം രാമ ലക്ഷ്മണൗ ചെവി (കര്‍ണം) വരെ വലിച്ചു പിടിച്ച വില്ലോടു (ധനുസ്സ്)കൂടിയ രാമലക്ഷ്മണന്മാര്‍ എന്നെ രക്ഷിക്കട്ടെ എന്ന് കിടക്കുമ്പോള്‍ ചൊല്ലാറുണ്ട്, പേടി...

പതഞ്ജലിയുടെ അഷ്ടാംഗയോഗത്തില്‍ അഞ്ചാമത്തെ അംഗമാണ് ധാരണ. അതിനെ തുടര്‍ന്ന് ധ്യാനവും സമാധിയും വരും. ഈ അവസാനത്തെ മൂന്നെണ്ണത്തിന് അന്തരംഗം എന്നും സംയമമെന്നും പേരുണ്ട്. (ത്രയം അന്ത:രംഗം പൂര്‍വേഭ്യ:...

അശ്വം എന്നാല്‍ കുതിര. കുതിര ശക്തിയുടെയും വേഗതയുടെയും പ്രതീകമാണ്. എപ്പോഴും കര്‍മം ചെയ്യാന്‍ തയ്യാറായിരിക്കുന്ന മൃഗം. അയ്യപ്പന്‍ തുരഗവാഹനനാണ്. (തുരഗം എന്നാല്‍ വേഗത്തില്‍ ഓടുന്നവന്‍, കുതിര.) യുദ്ധരംഗങ്ങളിലും...

ഇന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന യോഗ പദ്ധതികള്‍ ഹഠയോഗവും രാജയോഗവും ചേര്‍ന്നതാണ്. അതില്‍ തെറ്റൊന്നുമില്ലതാനും. 'കേവലം രാജയോഗായ ഹഠ വിദ്യോപദിശ്യതേ' - രാജയോഗത്തിനു വേണ്ടിയാണ് ഹഠയോഗം - എന്ന് ഹഠയോഗ...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം, ആറാം വല്ലി ശ്ലോകം:9 'ന സംദൃശേ തിഷ്ഠതി രൂപമസ്യ ന ചക്ഷുഷാ പശ്യതി കശ്ചനൈനം ഹൃദാ മനീഷാ മനസാ ഭിക്‌ളുപ്‌തോ യ...

പേരു സൂചിപ്പിക്കുന്നതു പോലെ രണ്ട് പ്രമുഖമായ ആസനങ്ങളുടെ ചേര്‍ച്ചയാണ് ഇത്. പത്മം സാത്വികതയുടെ പര്യായമാണ്. മയില്‍ (മയൂരം) വിഷപ്പാമ്പിനെപ്പോലും ദഹിപ്പിക്കുന്നവനാണ്. ശരീരത്തിന്റെയും മനസ്സിന്റെയും ദോഷം നശിപ്പിക്കാന്‍ പര്യാപ്തമാണ്...

പ്രത്യാഹാരമെന്നാല്‍ പിന്‍വലിക്കുക എന്നാണര്‍ഥം. ആഹാരം എന്ന വാക്ക് നമുക്ക് പരിചിതമാണ്. ആഹരിക്കുക എന്നാല്‍ ഭക്ഷിക്കുക. എല്ലാ ഇന്ദ്രിയങ്ങളും അതാതിന്റെ വിഷയങ്ങളെ ആഹരിക്കുന്നുണ്ട്. ചെവി ശബ്ദത്തെ ആഹരിക്കുന്നു. ത്വക്...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം, ആറാം വല്ലി. ശ്ലോകം:1 'ഊര്‍ധ്വ മൂലോƒവാക് ശാഖ ഏഷോ ƒശ്വത്ഥ : സനാതന : തദേവം ശുക്രം തദ് ബ്രഹ്മ തദേവാമൃതമുച്യതേ...

ഹഠയോഗ (നാഥ) പാരമ്പര്യത്തിലെ ആദ്യത്തെ മനുഷ്യ ഗുരുവാണ് മത്സ്യേന്ദ്രനാഥന്‍. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യനാണ് ഗോരക് നാഥ്. ഗോരക് നാഥന്റെ ശിഷ്യന്‍ ഹഠ പ്രദീപിക എഴുതിയ സ്വാത്മാരാമനും. ആദിനാഥനായ പരമേശ്വരന്‍...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം അഞ്ചാം വല്ലി ശ്ലോകം: -8 'യ ഏഷു സുപ്‌തേഷു ജാഗര്‍ത്തി കാമം കാമംപുരുഷോ നിര്‍മ്മിമാണ: തദേവ ശുക്രം തദ് ബ്രഹ്മ തദേവാമൃതമുച്യതേ...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം, അഞ്ചാം വല്ലി ശ്ലോകം: 1 ' പുരമേകാദശദ്വാരമജസ്യാ വക്രചേതസ: അനുഷ്ഠായ ന ശോചതി വിമുക്തശ്ച വിമുച്യേതേ.ഏതത് വൈ തത്.' = നിറംമങ്ങാത്ത...

യോഗ സാഹിത്യത്തില്‍ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു വാക്കാണ് വൈരാഗ്യം. സമാധി കിട്ടാന്‍, ചിത്തവൃത്തികളെ നിരോധിക്കാന്‍ ഉള്ള രണ്ട് ഉപായങ്ങളാണ് അഭ്യാസവും വൈരാഗ്യവും. 'അഭ്യാസ വൈരാഗ്യാഭ്യാം തന്നിരോധ: '...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം നാലാം വല്ലി ശ്ലോകം - 6 'യ:പൂര്‍വ്വം തപസോ ജാത മദ്ഭ്യ: പൂര്‍വ്വ മജായത ഗുഹാം പ്രവിശ്യ തിഷ്ഠന്തം യോ ഭൂതേ...

വീരഭദ്രാസനത്തിന്റെ ഒരു വൈവിധ്യമാണ് ഇവിടെ വരുന്നത്. ശിവഭൂതഗണങ്ങളുടെ നായകനായ വീരഭദ്രസ്വാമി ക്രോധത്തിന്റെയും ഭക്തിയുടെയും പര്യായമാണ്. ഈ ശിവഭക്തന്‍ ശിവന് നേരിട്ട അപമാനത്തില്‍ ക്രോധിയായ ശിവന്റെ ജടയില്‍ നിന്നുല്‍ഭവിച്ചവനാണ്....

ശ്ലോകം: 11- 'മഹത: പരമവ്യക്ത- മവ്യക്താത് പുരുഷ: പര: പുരുഷാന്ന പരം കിഞ്ചിത് സാ കാഷ്ഠാ സാ പരാഗതി:' മഹത്ത്വത്തേക്കാള്‍ അവ്യക്തം അഥവാ മൂല പ്രകൃതി ശ്രേഷ്ഠമാകുന്നു....

യോഗവാസിഷ്ഠത്തിലെ കഥയാണ് പറഞ്ഞു വന്നത്. മേരു ശ്യംഗത്തില്‍ വസിക്കുന്ന ചിരഞ്ജീവിയായ ഭുശുണ്ഡന്‍കാക്ക അലംബുഷ എന്ന ശിവ പാര്‍ഷദയുടെ വാഹനമായ ചണ്ഡന്‍ എന്ന കാക്കയ്ക്ക് മറ്റു വാഹനങ്ങളായ ഹംസിനികളില്‍...

പത്മാസനത്തിലിരുന്നു ധ്യാനം ചെയ്യുന്ന യോഗിയുടെ ചിത്രം പുരാവസ്തു ഗവേഷകര്‍ കണ്ടെടുത്തിട്ടുണ്ട്. വൈദികവും താന്ത്രികവുമായ പാരമ്പര്യം അതിനുണ്ട്. രണ്ടും മൂന്നും മണിക്കൂര്‍ പത്മാസനത്തിലിരുന്നാലും കാലു തരിക്കില്ല. ആത്മാന്വേഷണത്തിന്ന് അത്...

മൂന്നാം വല്ലി ശ്ലോകം :- 1 'ഋതം പിബന്തൗ സുകൃതസ്യ ലോകേ ഗുഹാം പ്രവിഷ്ടൗ പരമേ പരാര്‍ദ്ധേ ഛായാതപൗ ബ്രഹ്മവിദോ വദന്തി പഞ്ചാഗ്‌നയോ യേ ച ത്രിനാചികേ...

വാത്മീകി രാമായണത്തില്‍ 24000 ശ്ലോകങ്ങളാണ്. എന്നാല്‍ വാത്മീകിയുടെ തന്നെ യോഗവാസിഷ്ഠ മഹാരാമായണത്തില്‍ 32000 ഗ്രന്ഥ (ശ്ലോക)മുണ്ട്. ഇതിനെ ജ്ഞാനവാസിഷ്ഠമെന്നും വാസിഷ്ഠരാമായണമെന്നും ആര്‍ഷ രാമായണമെന്നുമൊക്കെ വിളിക്കുന്നുണ്ട്. കഥകളിലൂടെ തത്വം...

കഠോപനിഷത്ത് ഒന്നാം അധ്യായം രണ്ടാം വല്ലി ശ്ലോകം :-18 'ഹന്താ ചേന്മന്യതേ ഹന്തും ഹതശ്ചേന് മന്യതേ ഹതം ഉഭൗ തൗ ന വിജാനീതോ നായം ഹന്തി ന...

ഒറ്റക്കാലില്‍ നില്‍ക്കുന്നത് ഏകാഗ്രത കൂട്ടാന്‍ സഹായിക്കും. കാരണം രണ്ടു കാലില്‍ നിന്നു ശീലിച്ച നമുക്ക് ഒറ്റക്കാലില്‍ വരുമ്പോള്‍, പ്രത്യേകിച്ചും ബാക്കി ഭാഗം പരന്നിരിക്കുമ്പോള്‍ സന്തുലനം നിലനിറുത്താന്‍ നല്ലവണ്ണം...

രണ്ടാം വല്ലി ശ്ലോകം 11 'കാമസ്യാപ്തിം ജഗത: പ്രതിഷ്ഠാം ക്രതോരാനന്ത്യമഭയസ്യ പാരം സ്‌തോമ മഹദുരുഗായം പ്രതിഷ്ഠാം - ദൃഷ്ട്വാ ധൃത്യാ ധീരോ നചികേതോളത്യ - സ്രാക്ഷി:' =...

കൃഷ്ണയജുര്‍വേദത്തിന്റെ വക്താവായ കഠന്‍ എന്ന മഹര്‍ഷിയാണ് തൈത്തരീയ ബ്രാഹ്മണത്തിന്റെ ഭാഗമായി കഠോപനിഷത്ത് ഉപദേശിച്ചത്. അങ്ങനെയാണ് ഈ ഉപനിഷത്തിന് 'കഠോപനിഷത്ത്' എന്ന് പേര് വന്നത്. കഠന്‍ വൈശമ്പായന മഹര്‍ഷിയുടെ...

പതഞ്ജലി മൂന്നംഗങ്ങളെ ചേര്‍ത്ത് ക്രിയാ യോഗമെന്ന് വിധിച്ചിരിക്കുന്നു - തപസ്സ്, സ്വാധ്യായം, ഈശ്വരപ്രണിധാനം എന്നിവ. ഇത് യോഗ ദര്‍ശനത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ പാദത്തിലാണ് വരുന്നത്. ആദ്യത്തെ അധ്യായത്തില്‍ അഭ്യാസ...

ശ്രീശങ്കരജയന്തി (മെയ് 18) ഏകദേശം 2400 വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ് കേരളത്തിലെ ആലുവാ നദീതീരത്തുള്ള കാലടി ഗ്രാമത്തില്‍ ശിവഗുരുവിന്റെയും ആര്യാംബയുടെയും ഏകസന്താനമായി ശ്രീശങ്കരന്‍ ഭൂജാതനായി. സന്താനഭാഗ്യമില്ലാതിരുന്ന അവര്‍ ദീര്‍ഘകാലം...

(7) ''പ്രജാപതി ശ്ചരസി ഗര്‍ഭേ ത്വമേവ പ്രതിജായതേ, തുഭ്യം പ്രാണ പ്രജാസ്ത്വിമാഃ ബലിം ഹരന്തിയഃ പ്രാണൈ പ്രതിഷ്ഠന്തി.'' എല്ലാത്തിന്റെയും നാഥന്‍ ഈ പ്രാണനാണ്. ഭാരമില്ലാത്ത വിധം ഗര്‍ഭപാത്രത്തില്‍...

ശലഭം എന്നാല്‍ പൂമ്പാറ്റ എന്നാണ് സാധാരണ അര്‍ഥം. എന്നാല്‍ ഇവിടെ പച്ചത്തുള്ളനേ (locust, grasshopper)  പോലുള്ള പാറ്റയെയാണ് വിവക്ഷ. ലോകത്തില്‍ പാഴായി ഒന്നുമില്ല. എത്ര നിസ്സാരനായ ജീവിയായാലും...

ഒന്‍പത് തരം ചിത്ത വിക്ഷേപങ്ങള്‍ അഥവാ തടസ്സങ്ങള്‍ (അന്തരായങ്ങള്‍) പറയുന്നതോടൊപ്പം അവയ്ക്ക് 5 കൂടപ്പിറപ്പുകളെയും (സഹഭുവങ്ങള്‍) പറയുന്നുണ്ട്. 'ദു:ഖ - ദൗര്‍മനസ്യ - അംഗമേജയത്വ - ശ്വാസ...

കാളിദാസന്‍ തന്റെ കുമാര സംഭവം കാവ്യത്തില്‍ വീരഭദ്രന്റെ ജനന കഥ പറയുന്നുണ്ട്. ഒരിക്കല്‍ ദക്ഷപ്രജാപതി മഹത്തായ ഒരു യാഗം നടത്തി. അതില്‍ തന്റെ മകളും ശിവപത്‌നിയുമായ സതിയെ...

''സ ഏഷ വൈശ്വാനരോ വിശ്വരൂപ: പ്രാണേങ്കഗ്നിരുദയതേ, ദതേയത് ഋചാഭ്യുക്തം.'' സൂര്യനാണ് അഗ്നിയായും പ്രാണനായും വിശ്വരൂപനായിരിക്കുന്നത്. സൂര്യന്‍ ജ്വലിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നാല്‍ മാത്രം നമുക്ക് പ്രാണങ്ങള്‍ ലഭിക്കുന്നു. ഭൂപ്രദേശം ദീര്‍ഘായനം ചെയ്യുമ്പോള്‍...