ആർഷം

തസ്യോര്‍ധ്വേ ഹൃദി പങ്കജം സുലളിതം ബന്ധൂക കാന്ത്യുജ്ജ്വലം കാദൈ്യര്‍ ദ്വാദശക വര്‍ണകൈരുപഹിതം സിന്ദൂര രാഗാന്വിതൈ: നാമ്‌നാനാഹത സംജ്ഞകം സുരതരും വാഞ്ഛാതിരിക്ത പ്രദം വായോര്‍മണ്ഡലമത്ര ധൂമസദൃശം ഷട്‌കോണശോഭാന്വിതം മണിപൂരകത്തിന്റെ...

ഇത് കഠിനമായ ആസനങ്ങളില്‍ പെടും. നല്ല വഴക്കമുള്ളവരേ പരീക്ഷിക്കാവൂ. ത്രിവിക്രമന്‍ എന്നത് മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ പേരാണ്. ത്രി എന്നാല്‍ മൂന്ന്. വിക്രമമെന്നാല്‍ പദം, സ്റ്റെപ്പ്. മൂന്ന് അടി അളന്ന...

ഉഷ്ട്രം എന്നാല്‍ ഒട്ടകം. മനുഷ്യന് ഏറെ ഉപകാരിയായ ഒരു മൃഗമാണ് ഒട്ടകം. മനുഷ്യന് നടക്കാനാവാത്ത മരുഭൂമിയിലൂടെ ഒട്ടകം നടക്കും. അതിന് ദിവസങ്ങളോളം കുടിക്കാന്‍ വേണ്ട വെള്ളം സൂക്ഷിക്കാന്‍...

തസ്യോര്‍ധ്വേ നാഭിമൂലേ ദശദള ലസിതേ പൂര്‍ണ്ണ മേഘ പ്രകാശേ നീലാംഭോജ പ്രകാശൈ: ഉപഹിത ജഠരേ ഡാദി ഫാന്തൈ: സചന്ദ്രൈ: ധ്യായേദ്വൈശ്വാനരസ്യ അരുണമിഹിരസമം മണ്ഡലം തത്ത്രികോണം തദ് ബാഹ്യേ...

താഡമെന്നാല്‍ പനമരം എന്നര്‍ത്ഥമുണ്ട്. പന ഉറപ്പുള്ള, ഏതു കൊടുങ്കാറ്റിലും ഉറച്ചു നില്‍ക്കുന്ന മരമാണ്. ഈ ആസനം പനയെ അനുകരിക്കുന്നു. നല്ല സന്തുലനത്തോടെ ഉറച്ചു നില്‍ക്കാന്‍ പഠിപ്പിക്കുന്നു. ജീവിതത്തിലെ...

സിന്ദൂരപൂര രുചിരാരുണ പത്മമന്യത് സൗഷുമ്‌ന മധ്യഘടിതം ധ്വജമൂലദേശേ അംഗച്ഛദൈ: പരിവൃതം തഡിദാഭവര്‍ണൈ: ബാദൈ്യ: സബിന്ദുലസിതൈശ്ച പുരന്ദരാന്തൈ: ലിംഗമൂലസ്ഥാനത്തുള്ള സിന്ദൂര നിറത്തിലുള്ള ചക്രമാണ് സ്വാധിഷ്ഠാന ചക്രം. അതിലെ പത്മത്തിന്റെ...

മാര്‍ജ്ജാരനെന്നാല്‍ പൂച്ച. പുലിയുടെ വംശക്കാരനാണ് പൂച്ച. പക്ഷെ മനുഷ്യനുമായി ഇണങ്ങി ജീവിക്കും. മാത്രവുമല്ല എലിയുടെ ശത്രുവുമാണ്. കര്‍ഷകന്‍ സൂക്ഷിച്ചു വെക്കുന്ന ധാന്യങ്ങളും മറ്റും നശിപ്പിക്കുന്ന എലിയെയും മറ്റും...

അഥാധാര പത്മം സുഷുമ്‌നാഖ്യ ലഗ്‌നം ധ്വജാധോ ഗുദോര്‍ധ്വം ചതു:ശോണപത്രം അധോവക്ത്രമുദ്യത്സുവര്‍ണാഭവര്‍ണ്ണൈ: വകാരാദി സാന്തൈര്‍യുതം വേദവര്‍ണ്ണൈ: തന്ത്രശാസ്ത്ര ഗ്രന്ഥമായ ശ്രീതത്വ ചിന്താമണി എന്ന ഗ്രന്ഥത്തില്‍ നിന്നെടുത്ത ശ്ലോകമാണിത്. സുഷുമ്‌നയോടു...

ദേവേന്ദ്രന്റെ കയ്യിലിരിക്കുന്ന ആയുധമാണ് വജ്രായുധം. ഇടിവാളിനും വജ്രമെന്നു തന്നെയാണ് പറയുക. ദേവലോകത്തെ മുഴുവന്‍ വിറപ്പിച്ച വൃത്രാസുരനെ കൊല്ലാന്‍ ദധീചി എന്ന മഹര്‍ഷിയുടെ നട്ടെല്ലു കൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ വജ്രായുധം കൊണ്ടേ...

ശ്രവണം, കീര്‍ത്തനം വിഷ്‌ണോ: സ്മരണം, പാദസേവനം അര്‍ച്ചനം, വന്ദനം, ദാസ്യം സഖ്യം, ആത്മനിവേദനം ഒന്‍പതു തരം ഭക്തിയെപ്പററിയാണ് ഭാഗവതത്തിലെ ഈ പരാമര്‍ശം. പൂജയില്‍ ഇവയില്‍ പലതും ഉപചാര...

കപോതം എന്നാല്‍ പ്രാവ്. രാജ കപോതം എന്നാല്‍ പ്രാവുകളുടെ രാജാവ്. ഈ ആസനത്തില്‍ നെഞ്ച് മുന്നോട്ട് നല്ലവണ്ണം തള്ളും, പോട്ടര്‍ പ്രാവിനെപ്പോലെ. അതാണ് ഈ പേരു വന്നത്....

ഈ ലോകത്തിലെ സൃഷ്ടികളെയെല്ലാം നാം തിരിച്ചറിയുന്നത് നാമ - രൂപങ്ങളിലൂടെ ആണ്. ഒരു വസ്തുവിനെ കാണുമ്പോള്‍ നാം അതിന്റെ രൂപം ശ്രദ്ധിക്കും. അതിനു മറ്റുള്ളവയുമായുള്ള വ്യത്യാസം നോക്കി...

ശരീരം പല ത്രികോണങ്ങള്‍ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിനാലാണ് ഈ പേരു വന്നത്. ത്രികോണം നിത്യജീവിതത്തില്‍ ധാരാളം ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു ജ്യാമിതീയ രൂപമാണ്. ധ്യാനരൂപം ഒരു പ്രിസം പോലെ തന്നെയല്ലേ! വളരെ...

സ്മൃതി എന്നാല്‍ എന്താണ്? വാസ്തവത്തില്‍ ഒരു വ്യക്തിയെ അവനാക്കുന്നത് ഓര്‍മ്മകളാണ്. എന്റെ അമ്മയെ അവസാന കാലത്ത് അല്‍ഷിമേഴ്‌സ് രോഗം ബാധിച്ചിരുന്നു. ശരീരത്തിനു രോഗമൊന്നുമില്ല. പക്ഷെ ഓര്‍മ്മയില്ല. സ്വന്തം...

സാഹസികത ചേര്‍ന്ന ശക്തിയെയാണ് നാം വീരത എന്നു വിളിക്കുന്നത്. യോഗത്തില്‍ വീര്യം എന്നാല്‍ ബ്രഹ്‌മചര്യത്തില്‍ നിന്നു കിട്ടുന്ന ഒരു ശക്തിയാണ് (ബ്രഹ്‌മചര്യ പ്രതിഷ്ഠായാം വീര്യലാഭ:). മനസ്സിനാണ് ഇവിടെ...

ചിത്തത്തിന്റെ ക്ഷിപ്തം, വിക്ഷിപ്തം, മൂഢം, ഏകാഗ്രം, നിരുദ്ധം എന്നീ പഞ്ചഭൂമികളെപ്പറ്റി മുമ്പ് ഇതില്‍ ചര്‍ച്ച ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ചിത്തത്തെപ്പറ്റി എത്ര ചര്‍ച്ച ചെയ്താലും തീരില്ല. ഇവിടെ മറ്റൊരു ദൃഷ്ടിയിലൂടെ...

മേരു എന്നാല്‍ നട്ടെല്ല്. ശരീരത്തിലെ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ഭാഗമാണ് നട്ടെല്ല്. അതിന്റെ വഴക്കവും ബലവും സന്തുലനവും രോഗങ്ങളെ പ്രതിരോധിക്കും. യോഗാസനങ്ങളുടെ ഒരു പ്രധാന ഉദ്ദേശ്യം നട്ടെല്ലിന്റെ...

വിതര്‍ക്കശ്ച വിചാരശ്ച വിവേകശ്ചോപജായതേ മുനേ: സമാദധാനസ്യ പ്രഥമം യോഗം ആദിത: ഒന്നാമത്തെ (സമ്പ്രജ്ഞാതം) യോഗം ചെയ്യുന്ന മുനി ക്രമത്തില്‍ (ആദിത:) വിതര്‍ക്കവും വിചാരവും കഴിഞ്ഞ് വിവേകം (അസ്മിത...

ജ്യാമിതീയ രൂപമായ ത്രികോണം വൈദികവും താന്ത്രികവുമായ കര്‍മ്മങ്ങളിലെല്ലാം ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു സങ്കേതമാണ്. പൂജക്കുള്ള പത്മങ്ങളില്‍ ഇത് വരും. ശ്രീചക്രം (ശ്രീയന്ത്രം) വരക്കാനും സങ്കീര്‍ണ്ണമായ ത്രികോണങ്ങള്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നു. അതിരാത്രം...

യോഗം സമാധിയാണ് എന്ന് യോഗ ദര്‍ശനത്തിനെഴുതിയ പ്രൗഢ ഗംഭീരമായ ഭാഷ്യത്തില്‍ വ്യാസന്‍ ആദ്യം തന്നെ നിര്‍വചിക്കുന്നു. യോഗം ചിത്തവൃത്തി നിരോധമാണെന്ന് പതഞ്ജലിയും. മനസ്സിന്റെ പ്രശമനത്തിനുള്ള ഉപായമാണ് യോഗമെന്ന്...

തോലാംഗുലമെന്നാല്‍ തുലാസ്. ഒരു പൂര്‍ണ സ്ഥിതിയില്‍ തുലാസ് പോലെ തോന്നിക്കുന്നതു കൊണ്ടാണ് ഈ പേരു വന്നത്. തുലാസ് ധര്‍മശാസ്ത്രത്തില്‍ ധാരാളമായി ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു ബിംബമാണ്. മനസ്സിനെ സമതുലിതമാക്കുകയാണ്...

പ്രാണായാമം നാലുവിധമുണ്ടെന്ന് നാരദപുരാണത്തില്‍ പറയുന്നു. രേചക: പൂരകശ്ചൈവ കുംഭക: ശൂന്യകസ്തഥാ ഏവം ചതുര്‍വിധ:പ്രോക്ത: പ്രാണായാമോ മനീഷിഭി: രേചകം, പൂരകം, കുംഭകം, ശൂന്യകം എന്നിങ്ങനെ നാലുതരം. 'ജന്തൂനാം ദക്ഷിണാ...

മകരം എന്നാല്‍ ഒരു തരം മത്സ്യം ആണ്. മഹാവിഷ്ണു ഇതിന്റെ ആകൃതിയിലുള്ള കുണ്ഡലങ്ങള്‍ - മകരകുണ്ഡലങ്ങള്‍ - ധരിച്ചിരുന്നുവത്രെ. മകരം എന്നാല്‍ മുതല എന്നും അര്‍ത്ഥമുണ്ട്. അത്...

പരികര്‍മ്മം എന്നാല്‍ ശുദ്ധീകരണത്തിനു സഹായിക്കുന്ന പ്രവൃത്തികളാണ്. ഏകാഗ്രതയിലൂടെയുള്ള മനസ്സിന്റെ ശുദ്ധീകരണത്തെ പരികര്‍മ്മം എന്നു പറയാം. ചിത്തവൃത്തി നിരോധം, അഭ്യാസം കൊണ്ടും വൈരാഗ്യം കൊണ്ടും നേടാമെന്നു പതഞ്ജലി പറഞ്ഞു....

തന്ത്രശാസ്ത്രത്തിലെ കുണ്ഡലിനീ സങ്കല്പം ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. നട്ടെല്ലിന്റെ കീഴറ്റത്തിനു താഴെയുള്ള മൂലാധാര ചക്രത്തില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന കുണ്ഡലിനീശക്തിയെ ഉറങ്ങിക്കിടക്കുന്ന സര്‍പ്പവുമായാണ് ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. അതിനെ പ്രാണശക്തി കൊണ്ട് ഉണര്‍ത്തി...

യോഗത്തിന് മൂന്നു തരം അധികാരികള്‍ ഉണ്ട്. മന്ദ - മധ്യമ - ഉത്തമ അധികാരികള്‍. മൂന്ന് ശ്രേണിയിലുള്ളവര്‍. അധികാരി എന്നതിന് മലയാളത്തിലെ അര്‍ത്ഥമല്ല ഇവിടെ. അധികാരം എന്നാല്‍...

കം എന്നാല്‍ തല എന്നര്‍ത്ഥമുണ്ട്. തലയെ ധരിക്കുന്നത്, കഴുത്ത്. കഴുത്തിന് നല്ല വലിവു കിട്ടുന്ന ആസനമാണിത്. അതുകൊണ്ടാണ് ഈ പേരു വന്നത്. കം എന്നാല്‍ ജലം എന്നും...

ഈശ്വരപ്രണിധാനം എന്ന വാക്ക് പതഞ്ജലി മൂന്നിടത്ത് പ്രയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. ഒന്നാമധ്യായത്തില്‍ സമാധിക്കുള്ള ഉപായമായും, രണ്ടാമധ്യായത്തില്‍ ആദ്യ ഭാഗത്ത് ക്രിയാ യോഗത്തിന്റെ ഭാഗമായും, അവസാന ഭാഗത്ത് നിയമത്തിന്റെ ഭാഗമായും. ആദ്യത്തേത്...

ഭൂമിയെ സ്ഥിരമാക്കി നിര്‍ത്തുന്നത് മേരു പര്‍വതമാണെന്നത് പുരാണപ്രസിദ്ധമാണ്. സ്ഥിരതയുടെ, അചഞ്ചലതയുടെ പര്യായമാണ് മേരു. ശരീരത്തിലെ നട്ടെല്ലാണ് മേരു. അത് ദൃഢവും വഴക്കമുള്ളതും ആക്കുന്നതില്‍ ആസനങ്ങള്‍ക്ക് വലിയ പങ്കു...

പതഞ്ജലിയുടെ ക്രിയാ യോഗത്തിലും നിയമത്തിലും സ്വാധ്യായം വരുന്നുണ്ട്. ക്രിയാ യോഗത്തിന്റെ സന്ദര്‍ഭത്തില്‍ ഇതിനെ ജ്ഞാനയോഗമെന്ന രീതിയിലും നിയമത്തിന്റെ ദൃഷ്ടിയില്‍ വ്യക്തിപരമായ സാധനയായും എടുക്കേണ്ടിവരും. 'സ്വാധ്യായ: പ്രണവാദി പവിത്രാണാം...