ആർഷം

തന്ത്രശാസ്ത്രത്തിലെ കുണ്ഡലിനീ സങ്കല്പം ഇവിടെ പ്രസക്തമാണ്. നട്ടെല്ലിന്റെ കീഴറ്റത്തിനു താഴെയുള്ള മൂലാധാര ചക്രത്തില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന കുണ്ഡലിനീശക്തിയെ ഉറങ്ങിക്കിടക്കുന്ന സര്‍പ്പവുമായാണ് ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. അതിനെ പ്രാണശക്തി കൊണ്ട് ഉണര്‍ത്തി...

യോഗത്തിന് മൂന്നു തരം അധികാരികള്‍ ഉണ്ട്. മന്ദ - മധ്യമ - ഉത്തമ അധികാരികള്‍. മൂന്ന് ശ്രേണിയിലുള്ളവര്‍. അധികാരി എന്നതിന് മലയാളത്തിലെ അര്‍ത്ഥമല്ല ഇവിടെ. അധികാരം എന്നാല്‍...

കം എന്നാല്‍ തല എന്നര്‍ത്ഥമുണ്ട്. തലയെ ധരിക്കുന്നത്, കഴുത്ത്. കഴുത്തിന് നല്ല വലിവു കിട്ടുന്ന ആസനമാണിത്. അതുകൊണ്ടാണ് ഈ പേരു വന്നത്. കം എന്നാല്‍ ജലം എന്നും...

ഈശ്വരപ്രണിധാനം എന്ന വാക്ക് പതഞ്ജലി മൂന്നിടത്ത് പ്രയോഗിക്കുന്നുണ്ട്. ഒന്നാമധ്യായത്തില്‍ സമാധിക്കുള്ള ഉപായമായും, രണ്ടാമധ്യായത്തില്‍ ആദ്യ ഭാഗത്ത് ക്രിയാ യോഗത്തിന്റെ ഭാഗമായും, അവസാന ഭാഗത്ത് നിയമത്തിന്റെ ഭാഗമായും. ആദ്യത്തേത്...

ഭൂമിയെ സ്ഥിരമാക്കി നിര്‍ത്തുന്നത് മേരു പര്‍വതമാണെന്നത് പുരാണപ്രസിദ്ധമാണ്. സ്ഥിരതയുടെ, അചഞ്ചലതയുടെ പര്യായമാണ് മേരു. ശരീരത്തിലെ നട്ടെല്ലാണ് മേരു. അത് ദൃഢവും വഴക്കമുള്ളതും ആക്കുന്നതില്‍ ആസനങ്ങള്‍ക്ക് വലിയ പങ്കു...

പതഞ്ജലിയുടെ ക്രിയാ യോഗത്തിലും നിയമത്തിലും സ്വാധ്യായം വരുന്നുണ്ട്. ക്രിയാ യോഗത്തിന്റെ സന്ദര്‍ഭത്തില്‍ ഇതിനെ ജ്ഞാനയോഗമെന്ന രീതിയിലും നിയമത്തിന്റെ ദൃഷ്ടിയില്‍ വ്യക്തിപരമായ സാധനയായും എടുക്കേണ്ടിവരും. 'സ്വാധ്യായ: പ്രണവാദി പവിത്രാണാം...

മനസശ്ചേന്ദ്രിയാണാഞ്ച ഐകാഗ്ര്യം പരമം തപ: മനസ്സും ഇന്ദ്രിയങ്ങളും ഏകാഗ്രമായിരിക്കുന്നതാണ് പരമമായ തപസ്സ് എന്നൊരു നിര്‍വ്വചനമുണ്ട്. അതിന് പല മാര്‍ഗങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഹിതമിത മേധ്യാശനം തപ:. ഭക്ഷണം (അശനം)...

ആത്മീയ പുരോഗതിയിലേക്കുള്ള രാജപാതയാണ് ധ്യാനം. അഷ്ടാംഗയോഗത്തില്‍ ഏഴാമത്തെ അംഗമാണ് ധ്യാനം. ചെയ്യുന്ന വിധം കാല്‍ നീട്ടിയിരിക്കുക. ഇടതുകാല്‍ മടക്കി വലതു കാലിനടിയിലൂടെ എടുത്ത് മടമ്പ് വലതു പൃഷ്ഠത്തിന്റെ...

യത്ര യത്ര രഘുനാഥ കീര്‍ത്തനം തത്ര തത്ര കൃത മസ്തകാഞ്ജലിം ബാഷ്പവാരി പരിപൂര്‍ണ ലോചനം മാരുതിം നമത രാക്ഷസാന്തകം (എവിടെയെല്ലാം രാമ നാമം പാടുന്നുണ്ടോ അവിടെയൊക്കെ കൂപ്പുകൈ...

യമങ്ങളില്‍ ഏറ്റവും മുഖ്യം അഹിംസ തന്നെ. സത്യം, അസ്‌തേയം, ബ്രഹ്മചര്യം, അപരിഗ്രഹം എന്നീ മറ്റു യമങ്ങള്‍ അഹിംസയെ പുഷ്ടിപ്പെടുത്താനാണ്. ഒരു ആനയുടെ കാല്പാടില്‍ മറ്റെല്ലാ മൃഗങ്ങളുടെയും കാല്പാടുകള്‍...

ആകര്‍ണ പൂര്‍ണ ധന്വാനൗ രക്ഷേതാം രാമ ലക്ഷ്മണൗ ചെവി (കര്‍ണം) വരെ വലിച്ചു പിടിച്ച വില്ലോടു (ധനുസ്സ്)കൂടിയ രാമലക്ഷ്മണന്മാര്‍ എന്നെ രക്ഷിക്കട്ടെ എന്ന് കിടക്കുമ്പോള്‍ ചൊല്ലാറുണ്ട്, പേടി...

പതഞ്ജലിയുടെ അഷ്ടാംഗയോഗത്തില്‍ അഞ്ചാമത്തെ അംഗമാണ് ധാരണ. അതിനെ തുടര്‍ന്ന് ധ്യാനവും സമാധിയും വരും. ഈ അവസാനത്തെ മൂന്നെണ്ണത്തിന് അന്തരംഗം എന്നും സംയമമെന്നും പേരുണ്ട്. (ത്രയം അന്ത:രംഗം പൂര്‍വേഭ്യ:...

അശ്വം എന്നാല്‍ കുതിര. കുതിര ശക്തിയുടെയും വേഗതയുടെയും പ്രതീകമാണ്. എപ്പോഴും കര്‍മം ചെയ്യാന്‍ തയ്യാറായിരിക്കുന്ന മൃഗം. അയ്യപ്പന്‍ തുരഗവാഹനനാണ്. (തുരഗം എന്നാല്‍ വേഗത്തില്‍ ഓടുന്നവന്‍, കുതിര.) യുദ്ധരംഗങ്ങളിലും...

ഇന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന യോഗ പദ്ധതികള്‍ ഹഠയോഗവും രാജയോഗവും ചേര്‍ന്നതാണ്. അതില്‍ തെറ്റൊന്നുമില്ലതാനും. 'കേവലം രാജയോഗായ ഹഠ വിദ്യോപദിശ്യതേ' - രാജയോഗത്തിനു വേണ്ടിയാണ് ഹഠയോഗം - എന്ന് ഹഠയോഗ...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം, ആറാം വല്ലി ശ്ലോകം:9 'ന സംദൃശേ തിഷ്ഠതി രൂപമസ്യ ന ചക്ഷുഷാ പശ്യതി കശ്ചനൈനം ഹൃദാ മനീഷാ മനസാ ഭിക്‌ളുപ്‌തോ യ...

പേരു സൂചിപ്പിക്കുന്നതു പോലെ രണ്ട് പ്രമുഖമായ ആസനങ്ങളുടെ ചേര്‍ച്ചയാണ് ഇത്. പത്മം സാത്വികതയുടെ പര്യായമാണ്. മയില്‍ (മയൂരം) വിഷപ്പാമ്പിനെപ്പോലും ദഹിപ്പിക്കുന്നവനാണ്. ശരീരത്തിന്റെയും മനസ്സിന്റെയും ദോഷം നശിപ്പിക്കാന്‍ പര്യാപ്തമാണ്...

പ്രത്യാഹാരമെന്നാല്‍ പിന്‍വലിക്കുക എന്നാണര്‍ഥം. ആഹാരം എന്ന വാക്ക് നമുക്ക് പരിചിതമാണ്. ആഹരിക്കുക എന്നാല്‍ ഭക്ഷിക്കുക. എല്ലാ ഇന്ദ്രിയങ്ങളും അതാതിന്റെ വിഷയങ്ങളെ ആഹരിക്കുന്നുണ്ട്. ചെവി ശബ്ദത്തെ ആഹരിക്കുന്നു. ത്വക്...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം, ആറാം വല്ലി. ശ്ലോകം:1 'ഊര്‍ധ്വ മൂലോƒവാക് ശാഖ ഏഷോ ƒശ്വത്ഥ : സനാതന : തദേവം ശുക്രം തദ് ബ്രഹ്മ തദേവാമൃതമുച്യതേ...

ഹഠയോഗ (നാഥ) പാരമ്പര്യത്തിലെ ആദ്യത്തെ മനുഷ്യ ഗുരുവാണ് മത്സ്യേന്ദ്രനാഥന്‍. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യനാണ് ഗോരക് നാഥ്. ഗോരക് നാഥന്റെ ശിഷ്യന്‍ ഹഠ പ്രദീപിക എഴുതിയ സ്വാത്മാരാമനും. ആദിനാഥനായ പരമേശ്വരന്‍...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം അഞ്ചാം വല്ലി ശ്ലോകം: -8 'യ ഏഷു സുപ്‌തേഷു ജാഗര്‍ത്തി കാമം കാമംപുരുഷോ നിര്‍മ്മിമാണ: തദേവ ശുക്രം തദ് ബ്രഹ്മ തദേവാമൃതമുച്യതേ...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം, അഞ്ചാം വല്ലി ശ്ലോകം: 1 ' പുരമേകാദശദ്വാരമജസ്യാ വക്രചേതസ: അനുഷ്ഠായ ന ശോചതി വിമുക്തശ്ച വിമുച്യേതേ.ഏതത് വൈ തത്.' = നിറംമങ്ങാത്ത...

യോഗ സാഹിത്യത്തില്‍ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു വാക്കാണ് വൈരാഗ്യം. സമാധി കിട്ടാന്‍, ചിത്തവൃത്തികളെ നിരോധിക്കാന്‍ ഉള്ള രണ്ട് ഉപായങ്ങളാണ് അഭ്യാസവും വൈരാഗ്യവും. 'അഭ്യാസ വൈരാഗ്യാഭ്യാം തന്നിരോധ: '...

കഠോപനിഷത്ത് - രണ്ടാം അധ്യായം നാലാം വല്ലി ശ്ലോകം - 6 'യ:പൂര്‍വ്വം തപസോ ജാത മദ്ഭ്യ: പൂര്‍വ്വ മജായത ഗുഹാം പ്രവിശ്യ തിഷ്ഠന്തം യോ ഭൂതേ...

വീരഭദ്രാസനത്തിന്റെ ഒരു വൈവിധ്യമാണ് ഇവിടെ വരുന്നത്. ശിവഭൂതഗണങ്ങളുടെ നായകനായ വീരഭദ്രസ്വാമി ക്രോധത്തിന്റെയും ഭക്തിയുടെയും പര്യായമാണ്. ഈ ശിവഭക്തന്‍ ശിവന് നേരിട്ട അപമാനത്തില്‍ ക്രോധിയായ ശിവന്റെ ജടയില്‍ നിന്നുല്‍ഭവിച്ചവനാണ്....

ശ്ലോകം: 11- 'മഹത: പരമവ്യക്ത- മവ്യക്താത് പുരുഷ: പര: പുരുഷാന്ന പരം കിഞ്ചിത് സാ കാഷ്ഠാ സാ പരാഗതി:' മഹത്ത്വത്തേക്കാള്‍ അവ്യക്തം അഥവാ മൂല പ്രകൃതി ശ്രേഷ്ഠമാകുന്നു....

യോഗവാസിഷ്ഠത്തിലെ കഥയാണ് പറഞ്ഞു വന്നത്. മേരു ശ്യംഗത്തില്‍ വസിക്കുന്ന ചിരഞ്ജീവിയായ ഭുശുണ്ഡന്‍കാക്ക അലംബുഷ എന്ന ശിവ പാര്‍ഷദയുടെ വാഹനമായ ചണ്ഡന്‍ എന്ന കാക്കയ്ക്ക് മറ്റു വാഹനങ്ങളായ ഹംസിനികളില്‍...

പത്മാസനത്തിലിരുന്നു ധ്യാനം ചെയ്യുന്ന യോഗിയുടെ ചിത്രം പുരാവസ്തു ഗവേഷകര്‍ കണ്ടെടുത്തിട്ടുണ്ട്. വൈദികവും താന്ത്രികവുമായ പാരമ്പര്യം അതിനുണ്ട്. രണ്ടും മൂന്നും മണിക്കൂര്‍ പത്മാസനത്തിലിരുന്നാലും കാലു തരിക്കില്ല. ആത്മാന്വേഷണത്തിന്ന് അത്...

മൂന്നാം വല്ലി ശ്ലോകം :- 1 'ഋതം പിബന്തൗ സുകൃതസ്യ ലോകേ ഗുഹാം പ്രവിഷ്ടൗ പരമേ പരാര്‍ദ്ധേ ഛായാതപൗ ബ്രഹ്മവിദോ വദന്തി പഞ്ചാഗ്‌നയോ യേ ച ത്രിനാചികേ...

വാത്മീകി രാമായണത്തില്‍ 24000 ശ്ലോകങ്ങളാണ്. എന്നാല്‍ വാത്മീകിയുടെ തന്നെ യോഗവാസിഷ്ഠ മഹാരാമായണത്തില്‍ 32000 ഗ്രന്ഥ (ശ്ലോക)മുണ്ട്. ഇതിനെ ജ്ഞാനവാസിഷ്ഠമെന്നും വാസിഷ്ഠരാമായണമെന്നും ആര്‍ഷ രാമായണമെന്നുമൊക്കെ വിളിക്കുന്നുണ്ട്. കഥകളിലൂടെ തത്വം...

കഠോപനിഷത്ത് ഒന്നാം അധ്യായം രണ്ടാം വല്ലി ശ്ലോകം :-18 'ഹന്താ ചേന്മന്യതേ ഹന്തും ഹതശ്ചേന് മന്യതേ ഹതം ഉഭൗ തൗ ന വിജാനീതോ നായം ഹന്തി ന...