ഭുജംഗാസനം (യോഗപദ്ധതി 11)

ഭുജംഗമെന്നാല്‍ പാമ്പ്. ഭുജം(കൈത്തണ്ട)കൊണ്ട് ഗമിക്കുന്നത് എന്നും ഭൂമിയില്‍ ജംഗമിക്കുന്നത്, ഇഴയുന്നത് എന്നും വാക്കിന്റെ അര്‍ത്ഥം.

ഭുജംഗാകാര രൂപേണ
മൂലാധാരം സമാശ്രിതാ
ശക്തി: കുണ്ഡലിനീ നാമ
ബിസതന്തു നിഭാƒശുഭാ (വാമകേശ്വര തന്ത്രം)

മിന്നല്‍പ്പിണര്‍ പോലെ ക്ഷണപ്രഭ (ആശുഭാ) യോടു കൂടിയ, താമരനൂലു പോലുള്ള, കുണ്ഡലിനി എന്നു പേരുള്ള ശക്തി, സര്‍പാകാര രൂപത്തില്‍ മൂലാധാരത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു.
തന്ത്രശാസ്ത്രപരമായി വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ബിംബമാണ് ഭുജംഗം. അതിനെ ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്നു ഭുജംഗാസനം.

ഘേരണ്ഡ സംഹിതയില്‍ ഭുജംഗാസനത്തിന്റെ ലക്ഷണം പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. (242, 43) നോക്കുക:-
അംഗുഷ്ഠ നാഭിപര്യന്തം
അധോ ഭൂമൗ ച വിന്യസേത്
ധരാം കരതലാഭ്യാം ധൃ –
ത്വോര്‍ധ്വശീര്‍ഷം ഫണീവ ഹി (242)
(കാല്‍പ്പെരുവിരല്‍ മുതല്‍ നാഭി വരെ നിലത്തു പതിയണം. കൈപ്പത്തികള്‍ നിലത്തു കുത്തി സര്‍പ്പത്തെപ്പോലെ തല ഉയര്‍ത്തണം.)

ദേഹാഗ്‌നി വര്‍ധതേ നിത്യം
സര്‍വരോഗ വിനാശനം
ജാഗര്‍ത്തി ഭുജംഗീ ദേവീ
ഭുജംഗാസനസാധനാത്. (243)
ശരീരത്തിലെ അഗ്‌നി വര്‍ദ്ധിക്കും. സര്‍വരോഗങ്ങളും നശിക്കും. കുണ്ഡലിനീശക്തി ഉണരും.

ചെയ്യുന്ന വിധം

കമിഴ്ന്നു കിടക്കുക.
കൈപ്പത്തികള്‍ അതാത് ചുമലിന്റെ അടിയിലായി പതിച്ചു വെക്കുക.
സാവധാനത്തില്‍ ശ്വാസമെടുത്തു കൊണ്ട് തല കഴുത്ത് നെഞ്ച് എന്നിവ ഉയര്‍ത്തുക.
ദൃഷ്ടി മേലെ.
കൈമുട്ട് അല്പം മടങ്ങിയിരിക്കും; വാരിയെല്ലിനോടു ചേര്‍ന്നിരിക്കും. കാല്‍പ്പെരുവിരല്‍ മുതല്‍ നാഭി വരെ നിലത്തു പതിഞ്ഞിരിക്കും. ഈ പൂര്‍ണ സ്ഥിതിയില്‍ അല്പസമയം സാധാരണ ശ്വാസത്തില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്ത ശേഷം ശ്വാസം വിട്ടു കൊണ്ട് തിരിച്ചു വരിക.

ഗുണങ്ങള്‍
നടുവേദന (back ache) യ്ക്ക് സമാധാനം കിട്ടും. നട്ടെല്ലിന് വഴക്കവും സുഖവും നല്കും. അടിവയര്‍, മൂത്രസഞ്ചി, ഗര്‍ഭപാത്രം ഇവയ്‌ക്കൊക്കെ ഒരു തടവല്‍ സുഖം കിട്ടും. ദഹനത്തിന് ശക്തി കൂട്ടും.
തൈറോയിഡ് ഗ്രന്ഥിക്കും നല്ലതാണ്. (പക്ഷേ hyper thyroidism ഉള്ളവര്‍ ഡോക്ടരുടെ ഉപദേശ പ്രകാരമേ ചെയ്യാവൂ )
സൂര്യനമസ്‌കാരത്തിലും ഈ ആസനത്തിന്റെ രൂപത്തിലുള്ള ഘട്ടമുണ്ട്.