പ്രസംഗിക്കുന്നത് ശീലമാക്കിയവരെ സംബന്ധിച്ച്, ശ്രോതാക്കളില് നിന്നു ലഭിക്കുന്ന കയ്യടി അവരുടെ ഉത്സാഹം വര്ദ്ധിപ്പിക്കും, പ്രസംഗം നീട്ടാനുള്ള പ്രേരണയും ലഭിക്കും. ശ്രോതാക്കളുടെ കയ്യടി കിട്ടുമ്പോള് സ്ഥലകാലം മറന്ന് അനിയന്ത്രിതമായി സംസാരിക്കാനാവും. അതിന്റെ പേരില് പോലീസ് കേസില് കുടുങ്ങി നട്ടം തിരിയുന്നവരും ധാരാളമുണ്ട്!
സംഘത്തിന്റെ വര്ഗുകളിലും മറ്റ് പരിപാടികളിലും കയ്യടി തീരെ കാണാനാവില്ല. സംഘപരിപാടിയില് ആദ്യമായി പങ്കെടുക്കുന്നവരെ സംബന്ധിച്ച് ഇത് പലപ്പോഴും ആശ്ചര്യത്തിന് കാരണമാകാറുണ്ട്. സംഘത്തിന്റെ ഒരു പരിപാടിയില് അധ്യക്ഷനായി ക്ഷണിക്കപ്പെട്ട വ്യക്തിക്ക് വക്തൃത്വ കലയില് അസാമാന്യമായ കഴിവുണ്ടായിരുന്നു. അദ്ദേഹം തന്റെ ഭാഷണത്തില് ഫലിതങ്ങളും രോമാഞ്ചജനകമായ സംഭവങ്ങളും മറ്റും തന്മയത്വത്തോടെ വിവരിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രഭാഷണത്തിന് ഇടയ്ക്കോ പ്രഭാഷണം അവസാനിച്ച ശേഷമോ ആരും കയ്യടിച്ചില്ല.
പരിപാടി കഴിഞ്ഞശേഷം ഏകനാഥ് റാനഡെജി അദ്ദേഹത്തെ ചെന്നു കണ്ട് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രഭാഷണം അസാമാന്യമായിരുന്നു എന്നു പറഞ്ഞപ്പോള്, അത്യന്തം വിഷമത്തോടെ അദ്ദേഹം ഇങ്ങനെ പ്രതികരിച്ചു: ”താങ്കള് എന്നെ സന്തോഷിപ്പിക്കാന് വേണ്ടി വെറുതെ പറയുന്നതാണ്! ഇന്നോളം ഞാന് നടത്തിയ ഒരു പ്രഭാഷണവും നിഷ്ഫലമായിട്ടില്ല. പക്ഷെ, ഇന്നത് സംഭവിച്ചു! ഞാന് എന്റെ പ്രഭാഷണത്തില് എല്ലാ കാര്യങ്ങളും രസകരവും ആകര്ഷകവുമായാണ് അവതരിപ്പിച്ചത്. എന്നാല് സ്വയംസേവകര് അതെല്ലാം നിര്വികാരരായി കേട്ടിരിക്കുകയാണുണ്ടായത്. ഒരാള് പോലും കയ്യടിച്ചില്ല! ഞാന് പറഞ്ഞ കാര്യങ്ങള് അവര്ക്ക് മനസ്സിലായോ എന്നുപോലും എനിക്കറിയില്ല!”
അപ്പോള് ഏകനാഥ്ജി അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു: ”താങ്കള് പറഞ്ഞ കാര്യങ്ങള് അവര്ക്ക് മനസ്സിലായില്ലെന്നോ അവര് അത് ആസ്വദിച്ചില്ലെന്നോ കരുതുന്നത് ശരിയല്ല. സംഘപരിപാടികളില് കയ്യടിക്കരുത് എന്ന നിര്ദ്ദേശമുള്ളതിനാലാണ് ആരും കയ്യടിക്കാതിരുന്നത്” ഇതു കേള്ക്കേണ്ട താമസം, അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുഖഭാവം മാറി! അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചാരിതാര്ത്ഥ്യം മുഖത്ത് പ്രകടമാവുകയും ചെയ്തു!