മണിപൂരം (യോഗപദ്ധതി 91)

തസ്യോര്‍ധ്വേ നാഭിമൂലേ
ദശദള ലസിതേ പൂര്‍ണ്ണ മേഘ പ്രകാശേ

നീലാംഭോജ പ്രകാശൈ:
ഉപഹിത ജഠരേ ഡാദി ഫാന്തൈ: സചന്ദ്രൈ:

ധ്യായേദ്വൈശ്വാനരസ്യ അരുണമിഹിരസമം
മണ്ഡലം തത്ത്രികോണം

തദ് ബാഹ്യേ സ്വസ്തികാഖൈ്യ:
ത്രിഭിരഭിലസിതം തത്ര വഹ്നേ: സ്വബീജം

സ്വാധിഷ്ഠാന ചക്രത്തിനു മുകളില്‍ പൊക്കിളിന്റെ സ്ഥാനത്തുള്ള ചക്രത്തില്‍ ഉള്ള നീലത്താമരയുടെ ഇതളുകളില്‍ ഡം, ഢം, ണം, തം, ഥം, ദം, ധം, നം, പം, ഫം എന്നീ അക്ഷരങ്ങള്‍ അങ്കിതമായിരിക്കുന്നു. അതിന്റെ മധ്യത്തില്‍ അരുണ വര്‍ണത്തിലുള്ള ത്രികോണവും അതില്‍ രം എന്ന അഗ്‌നി ബീജ മന്ത്രവും ത്രികോണത്തിനു പുറത്ത് മൂന്നു സ്വസ്തികങ്ങളും ഉണ്ട്.

ധ്യായേന്‌മേഷാധിരൂഢം നവതപനനിഭം
വേദബാഹൂജ്വലാങ്ഗം
തത്‌ക്രോഡേ രുദ്രമൂര്‍ത്തിര്‍ നിവസതി സതതം
ശുദ്ധ സിന്ദൂര രാഗ:
ഭസ്മാലിപ്താങ്ഗ ഭൂഷാഭരണ സിതവപുര്‍
വൃദ്ധരൂപീ ത്രിനേത്രാ
ലോകാനാമിഷ്ടദാതാ അഭയ ലസിതകര:
സൃഷ്ടി സംഹാരകാരീ.

ആട്ടിന്‍പുറത്തേറിയ ഉദയസൂര്യന്റെ ശോഭയുള്ള നാലു കൈകളുള്ള അഗ്‌നിയുടെ മടിയില്‍ രുദ്രമൂര്‍ത്തി ഇരിക്കുന്നു. രുദ്രന്‍ ശരീരമാസകലം ഭസ്മം പൂശിയിരിക്കുന്നു. കൈയില്‍ അഭയ വരദ മുദ്ര ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. കൈയില്‍ വജ്രവും ശക്തിയും ധരിച്ച ലാകിനീ ദേവി കൂടെയുണ്ട്.
ഇതിനെ സോളാര്‍ പ്ലെക്‌സ് എന്നും പറയും.

അഗ്‌നിതത്വമായതിനാല്‍ രൂപ തന്മാത്ര ഇതിലിരിക്കുന്നു. രൂപ തന്മാത്രയില്‍ നിന്നുണ്ടായ ദര്‍ശനശക്തിയുടെ, കണ്ണിന്റെ സ്ഥാനവും ഇവിടം തന്നെ.

കര്‍മ്മേന്ദ്രിയങ്ങളില്‍ അഗ്‌നിതത്വവുമായി ഇണങ്ങുന്നത് പാദങ്ങളാണ്. സമാന പ്രാണന്റെ കേന്ദ്രമാണിത്. മൂലാധാരം ഭൂമിയുടെയും സ്വാധിഷ്ഠാനം ജലത്തിന്റെയുമാണെങ്കില്‍ മണിപൂരകം സ്വര്‍ലോകത്തിന്റെതാണ്. ഉന്നതമായ ബോധതലത്തിലേക്കുയരാന്‍ ഈ സ്ഥാനം സഹായകരമാണ്. ഭക്ഷണത്തിന്റെ രസത്തെ ശരീരത്തിലെ വിവിധ സ്ഥാനങ്ങളില്‍ സമാന രൂപത്തില്‍ എത്തിക്കുന്ന പ്രാണനാണിത്.

‘നാഭിചക്രേ കായ വ്യൂഹ ജ്ഞാനം’ – ഈ ചക്രത്തില്‍ ധ്യാനം ചെയ്താല്‍ ശരീരത്തെപ്പറ്റി പൂര്‍ണ ജ്ഞാനം ലഭിക്കുമെന്ന് യോഗസൂത്രത്തില്‍ വിഭൂതി പാദത്തില്‍ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ‘സമാന ജയാത് ജ്വലനം’ സമാന പ്രാണനെ ജയിച്ചാല്‍ ശരീരം തിളങ്ങുമെന്നും അവിടെ തന്നെ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.
മണിപുരം അതായത് രത്‌ന നഗരം എന്നും ഇതിനെ വിളിക്കും. ഊര്‍ജ്ജസ്വലതയുടെയും ഇച്ഛാശക്തിയുടെയും സ്ഥാനമാണിത്.

സഹസ്രാരത്തിലിരിക്കുന്ന ചന്ദ്രന്‍ തന്റെ അമൃതകിരണങ്ങള്‍ താഴോട്ടൊഴുക്കുന്നു. അത് മണിപൂരത്തിലെത്തുമ്പോള്‍ അവിടെ ഇരിക്കുന്ന സൂര്യന്‍ അതിനെ വിഴുങ്ങിക്കളയും. അങ്ങിനെയല്ലാതെ ആ അമൃത് ശരീരത്തില്‍ ചേര്‍ന്നാല്‍ ജരാനരയും രോഗവും മരണവും അകലും. വിപരീതകരണി എന്ന മുദ്ര ഈ ദോഷത്തെ തടയാനാണ്. അത് അമൃത് താഴോട്ട് ഒഴുകുന്നതു തടയും.

ബുദ്ധ സമ്പ്രദായത്തില്‍ കുണ്ഡലിനി ഉണരുന്നത് ഈ ചക്രത്തിലാണ്, മൂലാധാരത്തിലല്ല. സ്വാധിഷ്ഠാനത്തേയും മൂലാധാരത്തേയും മൃഗലോകത്തിന്റെ ഉന്നത അവസ്ഥയായും പറയപ്പെടുന്നുണ്ട്. അവിടെ കുണ്ഡലിനി ഉണര്‍ന്നാലും പിന്നെയും മയങ്ങും. എന്നാല്‍ മണിപൂരകത്തിലെത്തിയാല്‍ അത് സ്ഥിരപ്പെടും.

സാധാരണയായി പ്രാണന്റെ ഗതി മേലോട്ടും അപാനന്റെ ഗതി താഴോട്ടും ആണ് എന്നാല്‍ പ്രണായാമം, ബന്ധം, മുദ്ര എന്നിവയിലൂടെ ഈ ചലനത്തില്‍ പരിവര്‍ത്തനം വരുത്താം. അപ്പോള്‍ പ്രാണനും അപാനനും സമാനനില്‍ അതായത് മണിപൂരത്തില്‍ സന്ധിക്കും. ഇത് കുണ്ഡലിനിയുടെ ഉണര്‍വിലേക്ക് നയിക്കും. താഴെയുള്ള രണ്ടു ചക്രങ്ങളിലുണ്ടാവുന്ന എല്ലാ പ്രയാസങ്ങളും ഇവിടെ അവസാനിക്കും. സിദ്ധികള്‍ വന്നാലും അതിനെ പക്വതയോടെ സ്വീകരിക്കാനുള്ള ശക്തി കിട്ടും.