സാംഖ്യദര്‍ശനത്തിലെ 25 തത്വങ്ങള്‍ (യോഗപദ്ധതി 26)

സാംഖ്യദര്‍ശനമാണ് യോഗ ദര്‍ശനത്തിന്റെ താത്വിക പശ്ചാത്തലം. പലപ്പോഴും പാതഞ്ജലയോഗ ദര്‍ശനത്തെ സേശ്വര സാംഖ്യം എന്നു വിളിക്കാറുണ്ട്. അതുകൊണ്ട് യോഗ ദര്‍ശനത്തെ ആഴത്തിലറിയാന്‍ സാംഖ്യം പഠിക്കേണ്ടിവരും. സാംഖ്യമെന്നതിന് ജ്ഞാനമെന്നര്‍ഥമുണ്ട്. സംഖ്യയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടത് എന്നും അര്‍ഥമുണ്ട്. 25 തത്വങ്ങളുടെ വിവരണമാണ് അത്തരം വ്യാഖ്യാനത്തിനു കാരണം.

മൂലപ്രകൃതിരവികൃതി:
മഹദാദ്യാ: പ്രകൃതി വികൃതയ: സപ്ത
ഷോഡശകസ്തു വികാര:
ന പ്രകൃതിര്‍ ന വികൃതി: പുരുഷ:
(സാംഖ്യ കാരിക- 3)

ഇതാണ് ഈ തത്വ വിഭജനത്തിന് അടിസ്ഥാനമായ ശ്ലോകം. ആദ്യമായി പ്രകൃതി, വികൃതി എന്നിവയെ മനസ്സിലാക്കണം. വികാരപ്പെടുന്നതിനെ, ഒരു വസ്തു മറ്റൊന്നായി മാറുന്നതിനെ, ആണ് വികൃതി എന്നു പറയുന്നത്. അപ്പോള്‍ ആദ്യത്തെ വസ്തുവിനെ പ്രകൃതി എന്നും മാറിത്തീര്‍ന്ന വസ്തുവിനെ വികൃതി എന്നും പറയും. ഉദാഹരണമായി പരുത്തി നൂലായി എന്നു കരുതുക. പരുത്തി പ്രകൃതിയും നൂല്‍ വികൃതിയുമാണ്. അതു തുണിയായാല്‍, നൂല്‍ പ്രകൃതിയും വസ്ത്രം വികൃതിയുമാണ്. അതു കുപ്പായമാവാം. അതും പഴകിയാല്‍ ചവിട്ടിയായിത്തീര്‍ന്നേക്കാം. എല്ലായിടത്തും പ്രകൃതി – വികൃതി ബന്ധമാണ്. ഇവിടെ നൂല്‍ (വസ്ത്രത്തിന്റെ) പ്രകൃതിയുമാണ്, പരുത്തിയുടെ വികൃതിയുമാണ്. അതായത് സാങ്കേതികമായി പ്രകൃതി – വികൃതിയാണ്.

മൂലപ്രകൃതി അവികൃതി ആണ്. അതായത് അത് ഒന്നിന്റെയും വികൃതിയല്ല, ഒന്നില്‍ നിന്നും ഉണ്ടായതല്ല; സൃഷ്ടിയുടെ തുടക്കത്തിലേ അതുണ്ട്. അതില്‍ നിന്ന് മഹത് (ബുദ്ധി) എന്ന തത്വം ഉണ്ടാവുന്നു. അപ്പോള്‍ മഹത്തത്വം വികൃതിയാണ്. ഇവയാണ് ആദ്യത്തെ പ്രകൃതിയും വികൃതിയും. മൂലപ്രകൃതിയില്‍ സത്വ – രജ – തമോഗുണങ്ങള്‍ സമാവസ്ഥയില്‍ ഉണ്ട്. അതിന്റെ സമ അവസ്ഥ പോയി വിസ(ഷ)മ അവസ്ഥ വരുമ്പോള്‍ ആണ് വികാരപ്പെട്ട് വികൃതിയാവുന്നത്. വികാരപ്പെടലേ ഉള്ളൂ, വസ്തു അതു തന്നെ. മഹത്തത്വത്തില്‍ നിന്ന് അഹങ്കാരം എന്ന തത്വം ഉണ്ടാവുന്നു. ഇപ്പോള്‍ മഹത്തത്വം അഹങ്കാരത്തിന്റെ പ്രകൃതിയും, മൂല പ്രകൃതിയുടെ വികൃതിയും (പ്രകൃതി – വികൃതി) ആണ്.
അഹങ്കാരം മൂന്നുതരം. സാത്വിക അഹങ്കാരം, രാജസ അഹങ്കാരം, താമസ അഹങ്കാരം.

സാത്വിക അഹങ്കാരത്തില്‍ നിന്നാണ് മനസ്സ് ഉണ്ടാവുന്നത്. രാജസ അഹങ്കാരത്തില്‍ നിന്ന് പത്ത് ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍ ഉണ്ടാവുന്നു – ചെവി, ത്വക്ക്, കണ്ണ്, നാക്ക്, മൂക്ക് എന്നീ ജ്ഞാനേന്ദ്രിയങ്ങളും, വാക്ക് (നാക്ക്), കൈ, കാല്‍, മലദ്വാരം, ലിംഗം എന്നീ കര്‍മേന്ദ്രിയങ്ങളും. താമസ അഹങ്കാരത്തില്‍ നിന്ന് അഞ്ചു തന്മാത്രകള്‍-ശബ്ദം, സ്പര്‍ശം, രൂപം, രസം, ഗന്ധം – ഉണ്ടാവുന്നു. ഈ തന്മാത്രകള്‍ പഞ്ചഭൂതങ്ങളുടെ സൂക്ഷ്മ രൂപമാണ്. ഇവയില്‍ നിന്നാണ് സ്ഥൂലമായ അഞ്ചു ഭൂതങ്ങള്‍ – ആകാശം, വായു, അഗ്‌നി, ജലം, ഭൂമി – ഉണ്ടാവുന്നത്.

ഇനി ആദ്യം പറഞ്ഞ ശ്ലോകത്തിലേക്കു മടങ്ങാം. മൂലപ്രകൃതി അവികൃതിയാണ്. മഹത്, അഹങ്കാരം, 5 തന്മാത്രകള്‍ എന്നീ ഏഴെണ്ണം (സപ്ത) പ്രകൃതി-വികൃതികളാണ്. മനസ്സ്, പത്ത് ഇന്ദ്രിയങ്ങള്‍, പഞ്ചഭൂതങ്ങള്‍ എന്നീ 16 (ഷോഡശം) എണ്ണം വെറും വികൃതികളാണ്. ഇപ്പോള്‍ 1 + 7 + 16 = 24 എണ്ണമായി. അടുത്തത് പ്രകൃതിയും (ന പ്രകൃതി:) വികൃതി ( ന വികൃതി:) യുമല്ലാത്ത പുരുഷനും. ഇത് ലിംഗപരമായ പുരുഷനല്ല. ഒന്നില്‍ നിന്നും ജനിക്കാത്ത, ഒന്നായും വികാരപ്പെടാത്ത ഒരു തത്വം. അപ്പോള്‍ പുരുഷനും മൂലപ്രകൃതിയും അവികൃതിയാണ്.

അഞ്ചുപേര്‍ കൂടി ഒരു വിനോദ യാത്ര പോയി. ഉച്ചഭക്ഷണത്തിന് ഓരോരാളും ഓരോ ദോശ കരുതിയിരുന്നു. ഒരാള്‍ അരിയുടെ ദോശ, മറ്റൊരാള്‍ ഗോതമ്പിന്റെ, അടുത്തയാള്‍ റാഗിയുടെ എന്നിങ്ങനെ. നേതാവു പറഞ്ഞു. എല്ലാവര്‍ക്കും എല്ലാം കിട്ടണം. ഒരു കാര്യം ചെയ്യൂ – എല്ലാവരും തന്റെ ദോശ നെടുകെ മുറിക്കുക. അതില്‍ ഒരു ഭാഗം (പകുതി) സ്വയം എടുക്കുക. മറ്റെ പകുതി നാലായി ഭാഗിക്കുക. അത് മറ്റു നാലു പേര്‍ക്കു കൊടുക്കുക. ഇതുപോലെയാണ് പഞ്ചഭൂതങ്ങളുടെ ഘടന. ആകാശഭൂതത്തില്‍ പകുതി ആകാശവും ബാക്കി പകുതി മറ്റു നാലുമാണ്. ഭൂമിഭൂതത്തില്‍ പകുതി ഭൂമിയും ബാക്കി പകുതി മറ്റു ഭൂതങ്ങളുമാണ്. മനുഷ്യനില്‍ പകുതി ഭൂമിയും ബാക്കി പകുതി മറ്റു നാലും ചേര്‍ന്നതാണ് എന്നു പറയാം.