ലോകത്തെ ഏറ്റവും വലിയ സന്നദ്ധ സംഘടന ഏതാണെന്ന് ഇപ്പോള് ആരോടെങ്കിലും ചോദിച്ചാല്, ഉടനെ ലഭിക്കുന്ന ഉത്തരം രാഷ്ട്രീയ സ്വയംസേവക സംഘം എന്നായിരിക്കും. എന്നാല് കഴിഞ്ഞ ഒരു നൂറ്റാണ്ടു കാലത്തിനിടയ്ക്ക് സംഘം സര്വവ്യാപിയും സര്വാശ്ലേഷിയുമായ ഒരു വടവൃക്ഷമായി വളര്ന്നതിനു പിന്നില് തലമുറകളായി ലക്ഷാവധി സ്വയംസേവകര് അനുഷ്ഠിച്ച ത്യാഗവും നിഷ്കാമമായ, നിരന്തരമായ, ഏകനിഷ്ഠമായ പ്രവര്ത്തനവും ഉണ്ട്; പരംപൂജനീയ ബാളാസാഹബ് ദേവറസ്ജി ദേവദുര്ലഭരെന്ന് വിശേഷിപ്പിച്ച സംഘകാര്യകര്ത്താക്കളുടെ കഠിനാദ്ധ്വാനത്തിന്റെ ഫലമാണിത്.
കുശാഭാവു ഠാകറെ നീമച്ചില് പ്രചാരകനായി പ്രവര്ത്തിച്ചപ്പോള് ചിത്തോഡും നീമച്ചിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു. ചിത്തോഡില് അവിടത്തെ സ്വയംസേവകര് സംഘത്തിന്റെ ഒരു സാംഘിക് ആസൂത്രണം ചെയ്തു. സാംഘിക്കില് ബൗദ്ധിക്കിന് ഒരു കാര്യകര്ത്താവിനെ അയക്കണമെന്ന് അവര് കുശാഭാവുവിനോട് അഭ്യര്ത്ഥിച്ചതിനെ തുടര്ന്ന് സംഘകാര്യകര്ത്താവായ പുരുഷോത്തം ഗട്ടാനിയെ ഈ കാര്യത്തിനായി അദ്ദേഹം നിയോഗിച്ചു. ആ കാലത്ത് നീമച്ചില് നിന്ന് ചീത്തോഡിലേക്ക് തീവണ്ടി ടിക്കറ്റിന് നാല് അണയോ മറ്റോ ആയിരുന്നു കൂലി! എന്നാല് അത്രപോലും കാശ് കുശാഭാവുവിന്റേയോ ഗട്ടാനിയുടെയോ പക്കല് ഉണ്ടായിരുന്നില്ല! എന്നാല് സാംഘിക്കില് പങ്കെടുത്തേ പറ്റൂ! ചിത്തോഡ് നീമച്ചില് നിന്നും 60 കിലോമീറ്റര് അകലെയാണെന്നൊന്നും നോക്കാതെ ഗട്ടാനി അവിടേക്ക് നടന്നു പോകുവാന് തീരുമാനിച്ചു. അദ്ദേഹം നടന്ന് ചിത്തോഡിലെത്തി സാംഘിക്കില് ബൗദ്ധിക് നടത്തി എന്നു മാത്രമല്ല, അടുത്ത ദിവസം വീണ്ടും നടന്ന് നീമച്ചിലില് തിരിച്ചെത്തുകയും ചെയ്തു.
”നമ്മുടെ ലക്ഷ്യം അകലെയാണ്, വഴിയാകട്ടെ ദുര്ഗമവും. എന്നാല് പ്രതിബന്ധങ്ങളുടെ ഗിരിശിഖരങ്ങള് താണ്ടി ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തെത്തിയ ശേഷം മാത്രമേ ഞങ്ങള് ശ്വാസംപോലുമെടുക്കൂ!
കേശവന്റെ അനുയായികളായ ഞങ്ങള് മുന്നേറാന് പഠിച്ചവരാണ്. ഈ മാനസികാവസ്ഥയാണ് അടിപതറാതെ, തളരാതെ ഏത് സാഹചര്യത്തിലും മുന്നോട്ടുനീങ്ങാന് സ്വയംസേവകനെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നത്!