തൃണജളുകാന്യായം
തൃണജളുക എന്നാല് തോട്ടപ്പുഴു; കമ്പിളിപ്പുഴു എന്നൊക്കെ അര്ത്ഥം. ഒരു പുതിയ ബന്ധം ഉറപ്പിച്ചതിനുശേഷം മാത്രം പഴയ ബന്ധം വിടുന്നതിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്ന ഒരു ന്യായമാണിത്. പുഴു ഒരു പുല്ലില് നിന്നും പുതിയ പുല്ലില് ശരീരം ഉറപ്പിച്ചതിനുശേഷം പഴയപുല്ല് വിടുന്നതുപോലെ. ഇതേകുറിച്ച് ഭാഗവതത്തില് ഒരു ശ്ലോകമുണ്ട്. അത് താഴെ കൊടുക്കുന്നു.
”യഥാതൃണജളുകേയം നാപയാത്യപയാതിച
നത്യജേന്ദ്രിയമാണോങ്കപി പ്രാഗ്ദേഹാദിമതി. ജനഃ”
(ശ്രീ മഹാഭാഗവതം സ്കന്ധം-4 അദ്ധ്യായം 21, ശ്ലോകം 76)
പ്രാചീനബര്ഹി – നാരദസംവാദമാണ് സന്ദര്ഭം – തൃണജളുക എന്ന പുഴു അഗ്രഭാഗം കൊണ്ട് മറ്റൊരു തൃണത്തെ പിടിക്കാതെ ആദ്യത്തെ തൃണത്തെ ഉപേക്ഷിക്കുന്നില്ല – അതുപോലെ പ്രാരബ്ധകര്മ്മങ്ങളവസാനിച്ചതിനാല് പൂര്വദേഹം വിടുന്നുണ്ടെങ്കിലും മറ്റൊരു ശരീരത്തില് അഭിമാനമുറയ്ക്കുന്നതുവരെ ആദ്യത്തേത് വിടുന്നില്ല.
സ്ഥാലീപുലാകഃ
സ്ഥാലീ-മണ്കലം, ചട്ടി, കുട്ടകം എന്നൊക്കെ അര്ത്ഥം. പുലാകഃ എന്നു പറഞ്ഞാല് കലത്തില് തിളയ്ക്കുന്ന ചോറ്, കലത്തിലുള്ള ചോറ്. തര്ക്കശാസ്ത്രത്തിലെ അനുമാനരൂപമായ ഒരു ന്യായമാണിത്. പാത്രത്തിന്റെ ഉള്ളിലുള്ള ചോറിന്റെ വേവ് അറിയുന്നതിന് ഒരു വറ്റെടുത്തു നോക്കിയാല് മതി. അതുപോലെ ഒരേവിധത്തില് ഉള്ളതിന്റെ സ്വഭാവം അറിയാന് ഒരെണ്ണം നോക്കിയാല് മതി.
കാകതാലീയം
കാകഃ – കാക്ക എന്നര്ത്ഥം. താലഃ – കരിമ്പന എന്നര്ത്ഥം. അപ്രതീക്ഷിതമായി സംഭവിക്കുന്ന കാര്യം. അവിചാരിത സംഭവം എന്നൊക്കെ അര്ത്ഥമുള്ള ഒരു ന്യായമാണിത്. കാക്കയും വന്നു, പനമ്പഴവും വീണു എന്ന രീതിയില്. ഇവിടെ യാദൃച്ഛികമായിട്ടാണ് കാക്ക വന്നതും പനമ്പഴം വീണതും.
കാകാക്ഷിഗോളകന്യായം
ഒരേ വസ്തു രണ്ട് സ്ഥലത്തേയ്ക്ക് ഉപയോഗിക്കാവുന്ന എന്നര്ത്ഥം വരുന്ന ന്യായമാണിത്. കാക്കയ്ക്ക് ഒരു കൃഷ്ണമണിയേ ഉള്ളൂവെന്നും അത് രണ്ട് കണ്ണുകളിലേയ്ക്കും മാറി മാറി ഉപയോഗിക്കുന്നു എന്നും സങ്കല്പം.
ഛത്രീന്യായഃ
ഛത്രശബ്ദത്തിന് കുട, വെണ്കൊറ്റക്കുട എന്നൊക്കെ അര്ത്ഥം. ഭൂരിപക്ഷത്തെ പരിഗണിച്ചു വ്യവഹരിക്കുന്നതിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഒരു ന്യായമാണിത്. ആള്ക്കൂട്ടത്തില് ഭൂരിഭാഗം പേരും കുടപിടിച്ചും കുറച്ചു പേര് കുടപിടിക്കാതെയും പോകുമ്പോള് പൊതുവേ കുടക്കാര് എന്നു പറയുന്നത് പോലെ.
ദണ്ഡചക്രാദിന്യായം
ദണ്ഡഃ – വടി, ഗദ, തുടങ്ങി അര്ത്ഥം. ദണ്ഡചക്രം എന്നു പറഞ്ഞാല് കുലാലന്റെ ചക്രം എന്നര്ത്ഥം. കുലാലന് എന്നു പറഞ്ഞാല് മണ്പാത്രം നിര്മ്മിക്കുന്ന ആള്. മണ്പാത്രനിര്മ്മാണത്തിന് കുലാലന് അയാളുടെ ചക്രം മണ്പാത്ര നിര്മ്മാണത്തിന് കാരണമായിരിക്കുന്നതുപോലെ കാര്യത്തിന്റെ കാരണങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി പറയുന്ന ന്യായം.
ദണ്ഡാപൂപന്യായം
ദണ്ഡം – ദണ്ഡ്, കോല് എന്നൊക്കെ അര്ത്ഥം, അപൂപം – അപ്പം എന്നര്ത്ഥം. ദണ്ഡത്തെയും അപൂപത്തെയും (കോലിനെയും അപ്പത്തെയും പറ്റിയുള്ള ഒരു ന്യായം). കോല് എലി തിന്നു എന്നു പറഞ്ഞാല് അതില് കോര്ത്തുവച്ച അപ്പം തിന്നു എന്ന് പറയേണ്ടതില്ലല്ലോ?
ഇപ്രകാരം ധാരാളം ലോകന്യായങ്ങള് നമുക്ക് കാണാന് കഴിയും.
കൂടാതെ പതഞ്ജലി മഹര്ഷിയുടെ മഹാഭാഷ്യത്തില് – പസ്പശാഹ്നികത്തില്- (ഒന്നാമത്തെ ആഹ്നികത്തില് – പസ്പശം എന്നു പറഞ്ഞാല് ഉപോല്ഘാതം – പ്രസ്താവന എന്നര്ത്ഥം) കൂപഖനനം എന്ന് പേരുള്ള ഒരു ന്യായത്തെ കുറിച്ചും പരാമര്ശമുണ്ട്.