ഭാരതത്തിന്റെ തനിമയാര്‍ന്ന ചികിത്സാപാരമ്പര്യം

ഹിപ്പോക്രാറ്റസ് (വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിന്റെ പിതാവായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു) വൈദ്യശാസ്ത്ര രംഗത്ത് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നതിന് ഒരു സഹസ്രാബ്ദം മുമ്പ്, ഭാരതത്തില്‍ നിന്നുള്ള ഒരാള്‍ താന്‍ തന്നെ നിര്‍മ്മിച്ച മധ്യകാല ഉപകരണങ്ങള്‍ ഉപയോഗിച്ച് സങ്കീര്‍ണ്ണമായ ശസ്ത്രക്രിയകള്‍ നടത്തിയിരുന്നുവെന്ന് നമ്മില്‍ മിക്കവര്‍ക്കും മനസ്സിലാക്കാന്‍ പ്രയാസമാണ്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകള്‍ക്ക് സുശ്രുതനെ ‘പ്ലാസ്റ്റിക് സര്‍ജറിയുടെ പിതാവ്’ എന്നും ബിസി ആറാം അല്ലെങ്കില്‍ ഏഴാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ‘ഹിപ്പോക്രാറ്റസ്’ എന്നും വിളിക്കുന്നു. ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ ഉത്തര്‍പ്രദേശിലെ കാശിയില്‍ ജീവിച്ചിരുന്ന സുശ്രുതന്‍ ഒരു പുരാതന ഭാരതീയ ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ദ്ധനായിരുന്നു. സുശ്രുതന്‍ എന്ന പേരിന്റെ അര്‍ത്ഥം പ്രശസ്തി എന്നാണ്.

ഐതിഹ്യം അനുസരിച്ച്, ദേവന്മാര്‍ അവരുടെ വൈദ്യ ജ്ഞാനം ധന്വന്തരി ദേവന് കൈമാറി, അദ്ദേഹം ഇത് തന്റെ അനുയായിയായ ദിവോദാസനെ പഠിപ്പിച്ചു, തുടര്‍ന്ന് അദ്ദേഹം സുശ്രുതനെ ഉപദേശിച്ചു. ബി.സി. 800-ഓടെ ഭാരതത്തില്‍ ശസ്ത്രക്രിയ പ്രചാരത്തിലിരുന്നു എന്ന് രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ആയുര്‍വേദത്തിന്റെ എട്ട് ശാഖകളില്‍ ഒന്നാണ് ശസ്ത്രക്രിയ (അഥവാ ശാസ്ത്രകര്‍മ്മം) എന്നതിനാല്‍ ഇത് ആശ്ചര്യകരമല്ല. ശസ്ത്രക്രിയയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന ഗ്രന്ഥം സുശ്രുത- സംഹിത (അഥവാ സുശ്രുതന്റെ സമാഹാരം) ആണ്.

ഭാരതത്തില്‍ ശസ്ത്രക്രിയാ ശാസ്ത്രം ശല്യതന്ത്രം എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത്. ശല്യ എന്നാല്‍ പൊട്ടിയ അസ്ത്രം അല്ലെങ്കില്‍ ആയുധത്തിന്റെ മൂര്‍ച്ചയുള്ള ഭാഗം എന്നാണ് അര്‍ത്ഥം. പുരാതന ഭാരതത്തില്‍ മെഡിക്കല്‍ സയന്‍സ് വലിയ പുരോഗതി കൈവരിച്ചിരുന്നു. പ്രത്യേകിച്ചും, പ്ലാസ്റ്റിക് സര്‍ജറി, തിമിരം വേര്‍തിരിച്ചെടുക്കല്‍, ദന്ത ശസ്ത്രക്രിയ എന്നീ മേഖലകളിലായിരുന്നു ഈ മുന്നേറ്റങ്ങള്‍. ഈ സമ്പ്രദായങ്ങള്‍ ഭാരതത്തില്‍ നിലനിന്നിരുന്നു എന്നതിന് ഡോക്യുമെന്ററി തെളിവുകള്‍ ഉണ്ട്. ലോകത്തിലെ ശസ്ത്രക്രിയയുടെ തുടക്കക്കാരന്‍ മാത്രമല്ല, മനുഷ്യ ശരീരഘടനയെക്കുറിച്ച് ആദ്യം പഠിച്ചവരില്‍ ഒരാളായിരുന്നു സുശ്രുതന്‍. സുശ്രുത സംഹിതയില്‍, ഒരു മൃതശരീരം ഉപയോഗിച്ച് ശരീരഘടനയെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനത്തെപ്പറ്റി അദ്ദേഹം വിശദമായി വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു.

സുശ്രുതനും ശിഷ്യന്മാരും
ശസ്ത്രക്രിയയില്‍ പരിശീലനം ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പ് ആറ് വര്‍ഷം പഠിക്കേണ്ടിയിരുന്ന സൗശ്രുതന്മാര്‍ എന്നറിയപ്പെടുന്ന നിരവധി ശിഷ്യന്മാരെ സുശ്രുതന്‍ ആകര്‍ഷിച്ചിരുന്നു. രോഗശാന്തിക്കായി സ്വയം സമര്‍പ്പിക്കുമെന്നും മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് ഒരു ദോഷവും വരുത്തില്ലെന്നും പ്രതിജ്ഞയെടുത്തുകൊണ്ടാണ് അവര്‍ പഠനം ആരംഭിച്ചിരുന്നത്. ഗ്രീസില്‍ നിന്നുള്ള, ഇന്നും ഡോക്ടര്‍മാര്‍ പാരായണം ചെയ്യുന്ന, ഹിപ്പോക്രാറ്റിക് പ്രതിജ്ഞ പോലെ ആയിരുന്നു അത്. വിദ്യാര്‍ത്ഥികളെ അംഗീകരിച്ചതിനുശേഷം, സുശ്രുതന്‍ അവരെ പച്ചക്കറികളിലോ ചത്ത മൃഗങ്ങളിലോ ആയിരുന്നു ശസ്ത്രക്രിയാ നടപടിക്രമങ്ങള്‍ പരിശീലിപ്പിച്ചിരുന്നത്. നിര്‍ജീവ വസ്തുക്കള്‍, തണ്ണിമത്തന്‍, കളിമണ്‍ പ്ലോട്ടുകള്‍, ചെടികള്‍ എന്നിവയില്‍ ശസ്ത്രക്രിയ പരിശീലിക്കാന്‍ വാദിച്ച ആദ്യത്തെ ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ദ്ധന്‍ കൂടിയായിരുന്നു സുശ്രുതന്‍. സസ്യങ്ങള്‍, മൃഗങ്ങളുടെ ശവശരീരങ്ങള്‍ അല്ലെങ്കില്‍ മൃദുവായതോ അഴുകിയതോ ആയ മരം എന്നിവ ഉപയോഗിച്ച് വിദ്യാര്‍ത്ഥികള്‍ സ്വയം ശസ്ത്രക്രിയയിലെ അവരുടെ കഴിവ് തെളിയിച്ചതിനു ശേഷം, രോഗികളിലെ യഥാര്‍ത്ഥ നടപടിക്രമങ്ങള്‍ കൂടി ശ്രദ്ധാപൂര്‍വ്വം നിരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തുകഴിഞ്ഞാല്‍ – തുടര്‍ന്ന് അവര്‍ക്ക് സ്വയം ശസ്ത്രക്രിയകള്‍ നടത്താന്‍ അനുവാദമുണ്ടായിരുന്നു.

സുശ്രുതനും സര്‍ജറിയും
ലോകത്തിലെ ശസ്ത്രക്രിയയുടെ ആദ്യകാല തുടക്കക്കാരില്‍ ഒരാള്‍ മാത്രമല്ല, മനുഷ്യ ശരീരഘടനയെക്കുറിച്ച് ആദ്യകാലങ്ങളില്‍ പഠിച്ച ഒരാളും കൂടിയായിരുന്നു സുശ്രുതന്‍. റൈനോപ്ലാസ്റ്റി (പ്ലാസ്റ്റിക് സര്‍ജറിയിലൂടെ വികൃതമായ മൂക്ക് പുനഃസ്ഥാപിക്കല്‍), മരിച്ച ഭ്രൂണം നീക്കംചെയ്യല്‍, ലിത്തോടോമി (കല്ലുകള്‍ നീക്കം ചെയ്യുന്നതിനായി മൂത്രസഞ്ചി പോലുള്ള പൊള്ളയായ അവയവങ്ങളിലേക്ക് ശസ്ത്രക്രിയയിലൂടെ മുറിവേല്‍പ്പിക്കല്‍) എന്നിവ ചെയ്യാന്‍ അദ്ദേഹത്തിന് കഴിഞ്ഞു. മനുഷ്യശരീരം വിച്ഛേദിക്കുന്നതിനും അതിന്റെ ഘടന പഠിക്കുന്നതിനും സവിശേഷവും പ്രായോഗികവുമായ നിരവധി സാങ്കേതികവിദ്യകളും അദ്ദേഹം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. ഒരുപക്ഷെ സുശ്രുതന്റെ ഏറ്റവും വലിയ സംഭാവന റൈനോപ്ലാസ്റ്റി ശസ്ത്രക്രിയയായിരുന്നു.

റിനോടോമി അഥവാ മൂക്ക് മുറിച്ചുമാറ്റല്‍ എന്ന ശിക്ഷ പണ്ടുകാലത്തു ഇന്ത്യയില്‍ സാധാരണമായിരുന്നു. ശിക്ഷിക്കപ്പെട്ട കുറ്റവാളികളെ വിശ്വാസയോഗ്യരല്ലെന്ന് അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതിനായി അവരുടെ മൂക്ക് മുറിച്ചുമാറ്റുമായിരുന്നു. ഒരിക്കല്‍ ഈ രീതിയില്‍ ബ്രാന്‍ഡ് ചെയ്യപ്പെട്ടു കഴിഞ്ഞാല്‍, ഒരു വ്യക്തിക്ക് അവന്റെ അല്ലെങ്കില്‍ അവളുടെ ജീവിതകാലം മുഴുവന്‍ കളങ്കവുമായി ജീവിക്കേണ്ടിവന്നിരുന്നു.

ശുശ്രുത സംഹിതയിലെ റൈനോപ്ലാസ്റ്റി ശസ്ത്രക്രിയയുടെ വിശദമായ വിവരണം അതിശയകരമാംവിധം സൂക്ഷ്മവും സമഗ്രവുമാണ്. ഇത്തരത്തിലുള്ള ശസ്ത്രക്രിയയില്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിജയം വളരെ ഉയര്‍ന്നതാണെന്ന് കാണിക്കുന്നതിന് തെളിവുകളുണ്ട്, ഇത് രാജ്യത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളില്‍ നിന്നും ഒരുപക്ഷേ പുറത്തുനിന്നും ആളുകളെ ആകര്‍ഷിച്ചിരുന്നു. സുശ്രുത സംഹിതയില്‍ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്ന ഈ ഓപ്പറേഷന്റെ വിശദാംശങ്ങള്‍, നൂതന പ്ലാസ്റ്റിക് സര്‍ജറിയുമായി അത്ഭുതകരമായി സാമ്യമുള്ളതാണ്.

ഛേദ്യ (എക്‌സിഷന്‍), ലേഖ്യ (സ്‌കാര്‍ഫിക്കേഷന്‍), വേദ്യ (പഞ്ചറിംഗ്), എസ്യ (പര്യവേക്ഷണം), അഹ്ര്യ (എക്‌സ്ട്രാക്ഷന്‍), വശ്രയ (ഒഴിപ്പിക്കല്‍), ശിവ്യ (സ്യുച്ചറിങ്) എന്നിങ്ങനെ എട്ട് തലക്കെട്ടുകളിലാണ് ശസ്ത്രക്രിയയെ സുശ്രുതന്‍ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നത്.

ശസ്ത്രക്രിയകളില്‍ വൈന്‍ ആയിരുന്നു അനസ്‌തേഷ്യക്കുവേണ്ടി കൊടുത്തിരുന്നത്. ആയതിനാല്‍ ശസ്ത്രക്രിയക്ക്മുമ്പ് അത് അമിതമായി കുടിക്കാന്‍ രോഗികളെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചിരുന്നു. രോഗി അബോധാവസ്ഥയിലാകുമ്പോള്‍, ചലനം തടയാന്‍ അവനെ അല്ലെങ്കില്‍ അവളെ താഴ്ന്ന തടി മേശയില്‍ കെട്ടിയിടുകയും ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ദ്ധന്‍ ഒരു സ്റ്റൂളിലും അടുത്തുള്ള മേശയില്‍ ഉപകരണങ്ങളും വച്ച് ശസ്ത്രക്രിയ ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു.

സുശ്രുത സംഹിത
പുരാതന ഭാരതത്തിലെ ശസ്ത്രക്രിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അറിവിന്റെ പ്രധാന ഉറവിടമായിരുന്നു സുശ്രുത സംഹിത എന്ന പുസ്തകം. സുശ്രുത സംഹിതയില്‍ ടോക്‌സിക്കോളജി, പീഡിയാട്രിക്‌സ്, ഫാര്‍മക്കോളജി, ആയുര്‍വേദത്തിന്റെ മറ്റ് ശാഖകള്‍ എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള വിശദാംശങ്ങളും നല്‍കിയിരിക്കുന്നു. സുശ്രുത സംഹിത ക്രിസ്തുവിനു മുമ്പുള്ള കാലത്തെ വൈദ്യശാസ്ത്ര മേഖലയിലെ ആദ്യകാല കൃതികളിലൊന്നാണ്.

ആയുര്‍വേദ വൈദ്യശാസ്ത്രത്തിന്റെ മഹത്തായ ത്രയങ്ങളിലൊന്നായി സുശ്രുത സംഹിത കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഇതിന് മുമ്പുള്ള ചരക സംഹിത, ശേഷമുള്ള അഷ്ടാംഗ ഹൃദയം എന്നിവയാണ് മറ്റു രണ്ടെണ്ണം. 1,120 രോഗങ്ങള്‍, പരിക്കുകള്‍, അവസ്ഥകള്‍, അവയുടെ ചികിത്സകള്‍, 700 ലധികം ഔഷധസസ്യങ്ങള്‍, അവയുടെ പ്രയോഗം, രുചി, ഫലപ്രാപ്തി എന്നിവ കൂടാതെ 300 ലധികം ശസ്ത്രക്രിയാ നടപടിക്രമങ്ങള്‍, 120 ശസ്ത്രക്രിയാ ഉപകരണങ്ങള്‍ എന്നിവയെക്കുറിച്ചും സുശ്രുത സംഹിതയില്‍ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു.

സുശ്രുത സംഹിതയെ അഞ്ച് പ്രധാന വിഭാഗങ്ങളായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു:
(1)സൂത്രസ്ഥാനം മെഡിക്കല്‍ സയന്‍സിന്റെയും ഫാര്‍മക്കോളജിയുടെയും അടിസ്ഥാന തത്വങ്ങള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന 46 അധ്യായങ്ങളുള്ള ഭാഗം.
(2)നിദാന – പാത്തോളജിക്കല്‍ ആശയങ്ങള്‍ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന 16 അധ്യായങ്ങള്‍ ഉള്ള ഭാഗം.
(3)ശരീരസ്ഥാനം– മനുഷ്യ ശരീരഘടനയെക്കുറിച്ചുള്ള 10 അധ്യായങ്ങള്‍ ഉള്ള ഭാഗം.
(4)ചികിത്സാസ്ഥാനം– മെഡിക്കല്‍, സര്‍ജിക്കല്‍ മാനേജ്‌മെന്റുകളെക്കുറിച്ചുള്ള 34 അധ്യായങ്ങള്‍ ഉള്ള ഭാഗം.
(5)കല്‍പസ്ഥാനം– ടോക്‌സിക്കോളജിയെക്കുറിച്ചുള്ള എട്ട് അധ്യായങ്ങള്‍ ഉള്ള ഭാഗം.
ആറു തരത്തിലുള്ള പരിക്കുകളെ കുറിച്ചും സുശ്രുത സംഹിതയില്‍ വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു. അവ ചുവടെ കൊടുത്തിരിക്കുന്നവയാണ്.
(1)ചിന്ന – ഒരു അവയവത്തിന്റെ ഒരു ഭാഗമോ മുഴുവനോ പൂര്‍ണ്ണമായും വേര്‍പെടുന്ന അവസ്ഥ.
(2)ഭിന്ന – നീളമുള്ള വസ്തു കൊണ്ടുള്ള ആഴത്തിലുള്ള മുറിവ്.
(3)വിധ പ്രാണന്‍ – ശരീര ഘടന തകരുക.
(4)ക്ഷത – ചിന്നയുടെയും ഭിന്നയുടെയും അടയാളങ്ങളുള്ള അസന്തുലിതമായ പരിക്കുകള്‍.
(5)പിച്ചിറ്റ – വീഴ്ചയോ അടിയോ കാരണം ഉണ്ടാകുന്ന പരിക്ക്.
(6)ഘര്‍സ്ത – ചര്‍മ്മം ഉരഞ്ഞുണ്ടാകുന്ന പരിക്ക്.

ഇത് ഇന്നും ഓര്‍ത്തോപീഡിക് സര്‍ജന്‍മാരെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തുന്നു. മനുഷ്യ ശരീരഘടന ആദ്യമായി പഠിച്ചവരില്‍ ഒരാളായിരുന്നു സുശ്രുതന്‍. ശവശരീരത്തിന്റെ സഹായത്തോടെ ശരീരശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനത്തെ അദ്ദേഹം സുശ്രുത സംഹിതയില്‍ വിശദമായി വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്. മനുഷ്യ ശരീരഘടന പഠിക്കുന്നതിന്, മൃതദേഹം ഒരു കൂട്ടില്‍ (മൃഗങ്ങളില്‍ നിന്ന് സംരക്ഷിക്കാന്‍) സ്ഥാപിക്കുകയും ഒഴുകുന്ന നദി അല്ലെങ്കില്‍ അരുവി പോലുള്ള തണുത്ത വെള്ളത്തില്‍ മുക്കിവയ്ക്കുകയും തുടര്‍ന്ന് ചര്‍മ്മത്തിന്റെ പാളികള്‍, പേശികള്‍, ഒടുവില്‍ ആന്തരിക അവയവങ്ങളുടെയും അസ്ഥികൂടത്തിന്റെയും ക്രമീകരണം എന്നിവ പഠിക്കുന്നതിനായി അതിന്റെ വിഘടനം പരിശോധിക്കുകയും ചെയ്യണമെന്ന് സുശ്രുതന്‍ നിര്‍ദ്ദേശിക്കുന്നു. ശരീരം അഴുകുകയും മൃദുലമാവുകയും ചെയ്യുമ്പോള്‍, ഓരോ ഭാഗവും എങ്ങനെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നുവെന്നും, ആരോഗ്യകരമായ ജീവിതം നയിക്കാന്‍ ഒരു രോഗിയെ എങ്ങനെ സഹായിക്കാമെന്നും സുശ്രുതന്‍ മനസ്സിലാക്കിയിരുന്നു.

സുശ്രുത സംഹിതയില്‍ വിവരിച്ചിരിക്കുന്ന വിശദാംശങ്ങളുടെ വ്യാപ്തി അമ്പരപ്പിക്കുന്നതാണ്, ഒരു വിദഗ്ദ്ധനായ പരിശീലനം നടത്തുന്ന ശസ്ത്രക്രിയാ വിദഗ്ദ്ധന് മാത്രമേ അവ എഴുതാന്‍ കഴിയൂ എന്ന് നിഗമനം ചെയ്യാന്‍ പ്രയാസമില്ല. എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ സുശ്രുത സംഹിത പല ഭാഷകളിലേക്കും വിവര്‍ത്തനം ചെയ്തു: എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ അറബിയിലേക്കും, ഹെസ്ലര്‍ ലാറ്റിനിലേക്കും വെള്ളൂര്‍സ് ജര്‍മ്മന്‍ ഭാഷയിലേക്കും ഹോര്‍നെല്‍ ഇംഗ്ലീഷിലേക്കും വിവര്‍ത്തനം ചെയ്തു. 1910 ല്‍ കവിരാജ് ഭിഷഘരത്‌ന ഇതിന്റെ ഒരു ഇംഗ്ലീഷ് പതിപ്പ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു.

സുശ്രുതനോടുള്ള ആദര സൂചകമായി ഓസ്‌ട്രേലിയയിലെ മെല്‍ബണിലുള്ള റോയല്‍ ഓസ്‌ട്രേലിയന്‍ കോളേജ് ഓഫ് സര്‍ജന്‍-ല്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.